یادداشت
مشایه در آینه‌ی مردم‌نگاری
ترجمه‌ی فصلی از کتاب "فرهنگ‌های سفر اسلام معاصر"، انتشارات راتلجمطلب زیر ترجمه‌ی اختصاصی فصلی از کتاب فرهنگ‌های سفر اسلام معاصر: اعمال، پیچیدگی‌ها و مسائلِ پیش رو است که به‌بحث در خصوص پیاده‌روی اربعین می‌پردازد. که در سال 2023 توسط انتشارات راتلج و به‌ویراستاری سی. مایکل هال، سیامک سیفی و مصطفی رسولی‌منش منتشر شده است. انتشار این مطلب جهت آگاهی از پژوهش‌های جدید انجام می‌شود. مشخصات انگلیسی کتاب از این قرار است: C. Michael Hall, Siamak Seyfi, S. Mostafa...
روایت اسیران عراقی از زندگی خود در ایران
ترجمه‌ی فصلی از کتاب لحظات سکوت: اصالت در بیان‌های فرهنگی جنگ ایران و عراقترجمهی فصلی از کتاب لحظات سکوت: اصالت در بیان‌های فرهنگی جنگ ایران و عراق، ویراسته‌ی آرتا خاکپور، محمدمهدی خرمی، شعله وطن‌آبادی، انتشارات دانشگاه نیویورک، 2016 Moments of Silence Authenticity in the Cultural Expressions of the Iran-Iraq War, 1980–1988 میان خیانت و پایداری: روایت اسیران عراقی از زندگی خود دینا رزق خوری دو تصویر نمادین، معنای متفاوتی را که دولت‌های ایران و عراق به پیکرهٔ «اسیر جنگی» نسبت می‌دادند،...
مدخل سید محمدکاظم عصار در دایره‌المعارف ایرانیکا
عصار، سید محمدکاظم (تولد در 1302/ 85-1884؛ درگذشت در تهران، 19 دی 1353/ 8 ژانویه‌ی 1975)، محقق برجسته‌ی شیعه و استاد فلسفه در دانشگاه تهران بود، کسی که به بازنگری در قانون مدنی جدید که در زمان علی‌اکبر داور تنظیم شده بود پرداخت تا از انطباق آن با فقه شیعه اطمینان حاصل کند. (در مورد اختلاف‌نظر در تاریخ‌ها، نک: سال‌نامه، ص312؛ آشتیانی، 1997، ص154.) پدر او، سید محمدبن‌محمود اهل لواسان (درگذشت در 1937)، یک محقق و...
ابوعمار در تهران؛ به‌روایت حجت‌الاسلام سید هانی فحص
روایتی از سفر یاسر عرفات به تهران و تأسیس سفارت فلسطین در ایران (1357)- مطلب حاضر ترجمه‌ای خلاصه‌گون است از روایت مرحوم حجت‌الاسلام سید هانی فحص از سفر یاسر عرفات به تهران، که نخستین‌بار در مجلة الدراسات الفلسطینیة منتشر شده است. «درود بر خمینی، سلام بر عرفات»؛ نخستین‌بار این شعار را در فرودگاه تهران شنیدیم، همان‌گاه که هواپیما بر زمین نشست و هر که خبر را شنیده بود سراسیمه خود را به فرودگاه رساند تا به خیل کارکنان بیفزاید. تالار استقبال چنان از چهره‌ها،...
"من بررسی کردم و دیدم این گرگ (اشاره به شرق) دندان‌هایش کوتاه‌تر است."
سیدعلی اکبر برقعی به روایت آیت‌الله محمد آل اسحاق- به‌مناسبت سالروز درگذشت آیت‌الله سید علی‌اکبر برقعی قمی (1366) "آیت‌الله برقعی از دوستان نزدیک بنده بود و نسبت به من لطف فراوانی داشت. من ارتباط علمی نزدیکی با ایشان داشتم. گواهی می‌دهم یک مجتهد صاحب‌نظر، سیاستمداری اسلامی و همچنین نویسنده و گوینده‌ای برجسته در عرصه معارف دینی و اجتماعی بود. پیش از حوادث کنگره برلین یک روز که به دیدارشان رفته بودم، دیدم مشغول خالی کردن آب حوض خانه است. از...
تو که پدرت روشنفکر بود، چرا گذاشت آخوند بشی؟!
خاطره‌ای از شیخ علی صفایی حائری (عین‌صاد)در حدود سال ۴۵ بود، من در صحن نو در یکی از مقبره‌ها درسی داشتم که حدود ساعت ده با یک استاد خصوصی می خواندم. من روبه‌روی مقبره، کنار میله‌هایی که بر سر قبرها می‌گذاشتند نشسته و منتظر بودم تا استاد بیاید و درسم را بگوید. آن طرف‌تر هم چند نفر از مرده‌خورها و مقبره‌چی‌ها نشسته بودند و کنار آفتاب گرم و مطبوع، صحبتشان گرم و سرد و گُم بود. در این اثنا یک نفر پیرمرد آمد که به من اسمش رسیده بود و...
روایت‌هایی از سیره علمی و اخلاقی علامه طباطبائی
برشی از خاطرات آیت‌الله محمد مومنپیرامون حیات علمی و اخلاقی علامه سید محمدحسین طباطبایی مطالب بسیاری گفته و شنیده شده است. در همین زمینه مرحوم آیت‌الله محمد مومن در کتاب خاطرات خود که توسط «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» منتشر شده است روایت‌های جالبی از سیره اخلاقی استادش نقل می‌کند که در ادامه می‌خوانید. وقتی چنین افکاری سراغتان آمد بگویید: یا الله! آیت‌الله مومن می‌گوید: وجود مرحوم علامه تجسم اسلام بود. ایشان...
تفاوت ویژگی‌های درس آیت‌الله سیدمحمد داماد و امام خمینی
برشی از خاطرات آیت‌الله محمد مومنآیتالله سید محمد محقق داماد، فرزند سید جعفر در سال 1325 ق در اردکان یزد به دنیا آمد. پس از مدتی به یزد مهاجرت کرد و نزد اساتیدی چون سید احمد مدرس، سید یحیی واعظ، سید حسین باغ گندمی به تکمیل ادبیات و سطح پرداخت. سپس با توصیه استادش شیخ غلامرضا یزدی، به قم هجرت کرد و از درس اساتید بزرگ حوزه بهره گرفت. ایشان در سال 1341 قمری یعنی در حدود شانزده سالگی به دروس حضرات آیات: حضرت سید علی یثربی کاشانی، سید...
روایت کوتاهی از زندگی آیت‌الله میرزا محمد ثقفی
برشی از خاطرات آیت‌الله بدلاآیتالله حاج میرزا محمد ثقفی – پدر گرامی همسر حضرت امام خمینی(ره) – روز 18 مردادماه 1364 به ملکوت اعلی پیوست. آیت‌الله سید حسین بدلا درباره شخصیت علمی و اخلاقی ایشان می‌گوید: «میرزا محمد ثقفى از جمله کسانى بودند که من در مدرسه دارالشفاء در خدمتشان بودم. ایشان قبل از هجرت به قم در مسجدى واقع در محله حیاط شاهى، پیش‌نماز بودند. در آن ایام در تهران مدرسه‌اى به نام سپهسالار قدیم وجود داشت که در...
روایت آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی از رابطه‌ی مردم و روحانیت
برشی از خاطرات آیت‌الله طاهری خرمآبادیمراجعه مردم خرم‌آباد به علما و روحانیون همیشه زیاد بوده است. اصولا مراجعه مردم به علما برای انجام عقود شرعی خود، مانند: ازدواج، طلاق و معاملات، بیشتر از محاضر بوده است. منزل علما از صبح تا غروب، مرکز این نوع مراجعات بوده و مردم به دلیل اعتماد به روحانیت؛ نزاع‌های شخصی، خانوادگی و قبیله‌ای خود را نزد آن‌ها حل و فصل می‌کردند. تا جایی که علما به دلیل اشتغالات فراوان و کمبود وقت، خودشان نمی‌رسیدند...
امام گفت: از آقای بروجردی تقلید کنید
برشی از خاطرات آیت‌الله مهدوی کنیآیتالله مهدوی کنی در سال 1327 با امام خمینی آشنا شد و از آن پس علاقه وی به ایشان روز به روز بیشتر شد. به طوری که به گفته خودش، کلاس‌های درس امام و آیت‌الله بروجردی را بیش از دیگر کلاس‌ها دوست می‌داشت. وی در بخشی از کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره آشنایی خود با امام خمینی در سال 1327 می‌گوید: «اولین آشنایی بنده با حضرت امام در سال 1327 در مدرسه فیضیه رخ داد. به...
گذری بر زندگی و مبارزات آیت‌الله عباسعلی اختری
آیت‌الله عباسعلی اختری در 1318ش در شهرستان سمنان و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. او تحصیلات خود را تا اخذ دیپلم در زادگاه خود ادامه داد سپس تحصیلات حوزوی را در حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد آغاز کرد و بیست سال در آن حوزه به تحصیل و تدریس پرداخت. بعد از آن به حوزه‌ی علمیه‌ی قم رفت و در درس‌های خارج فقه و اصول مراجع قم شرکت کرد معظم‌له در...
مروری بر حیات سیاسی حوزه علمیه قم تا دوره زعامت آیت‌الله حائری‌یزدی
اریخچه تشکیل حوزه علمیه در شهر قم به قرون اولیه اسلامی بر می‌گردد. چرا که در نیمه دوّم قرن اوّل هجری، زمینه برای پی‌ریزی حوزه علمیه در قم به وجود آمد و برخی ائمه معصومین از تشکیل چنین حوزه‌ای خبر می‌دادند. در سال‌های بعد زمینه برای تشکیل و تکامل حوزه علمیه بیشتر فراهم شد. در زمان قیام ابومسلم خراسانی، قم پایگاه شیعه امامیه شد و برای نخستین بار مکتب امامیه، توسط اعراب اشعری در قم افتتاح گردید و فقه...
مروری بر زندگانی و خاطراتی از استاد محمود شهابی
زنده یاد محمود شهابى (1282ـ 1365ش) از عالمان و فرهیختگان این مرز و بوم بود که عمر خود را یک‌سره وقف علم و دانش کرد. به واقع، تمام عمر وى را مى‌توان مجموعه سه‌گانه خواندن و نوشتن و آموختن دانست. وی از نسل عالمانی جامع بود که در فرهنگ و سنّت خاص ما تنفس کرد و از بیشتر دانش‌ها و معارف متداول در حوزه‌های درسی زمانه‌اش، مانند منطق و اصول و فقه، یا غیر متداول و غریب مانند فلسفه و شعر و ادبیات و...
آیا دلیل مخالفت شیخ فضل‌الله نوری با مشروطه حسادت بود؟!
انقلاب مشروطه در ایران که ناشی از تعامل روشنفکران و علما بود، یک سری تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی را در ایران به همراه داشت که به گواه تاریخ این پروسه یکی از نقاط عطف تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران بوده است. انقلاب مشروطه گرچه بیانگر شکست استبداد و خودکامگی شاهان قاجار بود، برای اولین بار ورود مردم عادی به عرصه سیاسی و اجتماعی ایران را به همراه داشت. واقعیتی که بی‌شک نشان رشد و شکوفایی...
کانونی برای جوانان مشهد
گزارشی از زندگی آیت‌الله حسینی زنجانیآیتالله سید محمد عزالدین زنجانی در سال ۱۳۰۰ شمسی در خطه‌ی زنجان و در خاندانی معروف به معرفت و سیاست دیده به جهان گشود. پدرش «آیت‌الله سید محمود حسینی زنجانی» امام‌جمعه‌ی زنجان و از علمای برجسته‌ی این شهر بود. او که نماینده‌ی مردم زنجان در مجلس مؤسسان تغییر سلطنت قاجاریه به پهلوی هم بود، در اثر مخالفت‌هایش با سلطنت رضاخان پهلوی، مدتی را در حصر گذراند. مهاجرت به قم سید محمد عزالدین...
روایتی از حمایت آیت‌الله میلانی از قیام 15 خرداد
" اتفاقاتی که در [2 خرداد 1342] تهران رخ داده بود علمای دینی سراسر کشور را مجاب کرد که به سمت تهران حرکت کنند. در اینجا باز هم مؤتلفه سالامی در سازماندهی مهاجرت علما به تهران نقش داشت. یکی از علمایی که قرار بود به تهران هجرت کند، آیت‌الله میلانی بود. قرار بر این شد که من به عنوان رابط میان مؤتلفه و ایشان، هماهنگی لازم را انجام دهم و شرایط را برای ورود آیت‌الله میلانی به تهران مهیا کنم. البته قبل از...
"من رأی سلطاناً جائراً مستحلاً لحرم الله.."
خاطره‌ای از حجت‌الاسلام سید علی‌اکبر محتشمی‌پور"آن موقع من در مدرسه حجت‌الاسلام والمسلمین مجتهدی در تهران طلبه بودم و با تعدادی از دوستان جلساتی داشتیم و درباره این وقایع بحث و گفت‌وگو می‌کردیم. همچنین جلساتی با برخی از بازاری‌ها و دانشجویان برگزار می‌کردیم. در این جلسات محور بحث و سخن درباره نحوه ادامه مبارزه بود. جلسات ما متشکل از دوستان خوب طلبه، بازاری و غیربازاری بود که بعضی از آنان شب‌ها در حلقه‌های درس‌های اسلامی مسجد آقای...
وضعیت امام خمینی (ره) در نجف، 1357-1344 ه.ش
محمدرضا پهلوی سال‌های متمادی شاهان قاجار را به خاطر اعطای حق قضاوت کنسولی(کاپیتولاسیون) به بیگانگان، مورد نکوهش قرار می‌داد و حاکمیت رژیم کاپیتولاسیون در ایران را از خیانت‌های نابخشودنی آنان برمی‌شمرد و روی این ادعا که الغای کاپیتولاسیون از سوی رضاخان بوده و در سایة تلاش‌های پیگیرانة او صورت گرفته است، جار و جنجال‌های گسترده‌ای...
نگاهی کوتاه به زندگی مرحوم آیت‌الله محمدعلی شاه آبادی
آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی فرزند آیت‌الله محمدجواد اصفهانی حسین‌آبادی (متوفی1312ق- 1273ش) در سال 1253ش در اصفهان دیده به جهان گشود. مقدمات را در نزد پدر و برخی از علمای اصفهان و از جمله برادرش آیت‌الله شیخ‌احمد مجتهد بیدآبادی آموخت. در سن 12 سالگی به علت تبعید پدرش از طرف ناصرالدین شاه به تهران، همراه خانواده در تهران ساکن شدند و در طول اقامت شانزده ساله در این شهر در نزد بزرگانی مانند: ابوالحسن...
جدیدترین مطالب
15 دی‌ماه در گذر تاریخ
پربازدیدها
پرونده ویژه
شبکه‌های اجتماعی
