چهرههای شاخص تاریخ شفاهی؛ یک: الساندرو پورتلی
الساندرو پورتلی (متولد ۱۹۴۲) استاد ادبیات انگلیسی-آمریکایی در دانشگاه لا ساپینزای رم است و از چهرههای برجسته در رشته تاریخ شفاهی محسوب میشود. او علاوه بر فعالیتهای دانشگاهی در زمینه موسیقی فولکلور نیز پژوهش میکند. پورتلی بر اهمیت روایتهای شفاهی تاکید دارد و معتقد است تاریخ شفاهی بیش از آنکه به ثبت دقیق همه رویدادها بپردازد، در پی کشف معنا و ساختارهای اجتماعی مستتر در خاطرات جمعی است. پژوهشهای او نشان داده که روایتهای کارگران و مردم عادی میتواند ابعادی از تاریخ را آشکار کند که در مدارک رسمی ثبت نشدهاند. به عنوان مثال، وی بر این باور است که تاریخ شفاهی به ما کمک میکند بفهمیم مردم عادی چگونه حوادث را درک و معنا میکنند. بسیاری از محققان به جهات مختلف تاکید کردهاند که آثار پورتلی تاریخ شفاهی را از یک روش حاشیهای در تاریخنگاری سنتی به یک حوزه مستقل و ادبی تبدیل کرده و توجه جامعه دانشگاهی را به ارزش فرهنگ عمومی و روایتهای مردمی جلب کرده است.
پورتلی در رم به دنیا آمد و تحصیلات دانشگاهی خود را در ایتالیا به پایان برد. او یک سال را بهعنوان دانشجوی تبادل در لسآنجلس آمریکا گذراند و پس از بازگشت مدرک حقوق و ادبیات انگلیسی را از دانشگاه لا ساپینزا دریافت کرد. نخستین تجربه تدریس او مربوط به سال ۱۹۷۴ در دانشگاه سیهنا بود و از سال ۱۹۸۱ تاکنون استاد دانشگاه لا ساپینزا در رم است. پورتلی پروژههای تاریخی متعددی را در آمریکا و ایتالیا هدایت کرده و برای سخنرانی و همکاری علمی به دانشگاههایی مانند دانشگاه کنتاکی (مرکز آپالاچیا)، دانشگاه کلمبیا و دانشگاه پرینستون دعوت شده است. در سالهای ۲۰۱۴–۲۰۱۵ او بهعنوان استاد مدعو در دانشگاه پرینستون آمریکا حضور داشت و دورهای را درباره فرهنگ و موسیقی فولکلور آپالاچیا تدریس کرد. همچنین پورتلی موسس انجمن «جیانی بوسیو» در رم است که هدف آن جمعآوری و ترویج فولکلور و تاریخ شفاهی طبقات کارگر میباشد.
یکی از ویژگیهای بارز آثار پورتلی، نگاه میانرشتهای و ادبی او به روایتهای شفاهی است. او در مقالهای مشهور تحت عنوان «تاریخ شفاهی را چه چیزی متفاوت میکند؟» بر زبان شفاهی روایتها تأکید کرده و نشان داده است که تاریخ شفاهی بر حافظه و تفسیر افراد تکیه دارد تا ثبت صرف وقایع. پورتلی معتقد است نمیتوان فقط به درست یا نادرست بودن جزئیات یک روایت توجه کرد؛ بلکه باید به الگوها، مضامین و ساختارهای فرهنگی نهفته در آن پرداخت. به عنوان نمونه، وی در پژوهشهایش نشان داده است که بسیاری از سرودها و داستانهای مردمی، هرچند از نظر جزئیات تاریخی دقیق نباشند، حامل احساسات و اندیشههای جمعی هستند که فهم مبارزات و هویت اجتماعی آن گروه را ممکن میسازند.
پورتلی چندین کتاب تاثیرگذار در حوزه تاریخ شفاهی منتشر کرده است. از جمله کتاب «مرگ لوئیجی تراستولی و داستانهای دیگر» (۱۹۹۱) که حاصل مصاحبههای گسترده با کارگران معدن زغالآهن است و روایتهای مختلف درباره مرگ یک معدنچی را تحلیل میکند. کتاب «نبرد واله جولیا: تاریخ شفاهی و هنر گفتوگو» (۱۹۹۷) به وقایع اعتراضات دانشجویی ۱۹۶۸ در رم میپردازد و نشان میدهد چگونه گفتوگوی آزاد میتواند روایتهای دست اول را حفظ کند. کتاب «اجرای فرمان: تاریخ، حافظه و معنای یک کشتار نازی در رم» (۱۹۹۹) – با ترجمه انگلیسی منتشرشده در ۲۰۰۳ – روایت رسمی از قتلعام فاسهآردئاتینه را نقد میکند و ثابت میکند که نیروهای نازی مسئول این جنایت بودند. این کتاب جوایزی مانند جایزه ویآرجیو (ایتالیا) و جایزه انجمن تاریخ شفاهی آمریکا را دریافت کرده است. پورتلی همچنین در سال ۱۹۹۹ با همکاری پژوهشگر آمریکایی چارلز هاردی گزارشی صوتی با عنوان «میتوانم نورهای خانه را تقریباً ببینم» ارائه داد که با ترکیب صدای مصاحبهها و تحلیل پژوهشگران، روش جدیدی در ارائه تاریخ شفاهی چندرسانهای بود. این اثر در بخش پروژههای چندرسانهای جایزه انجمن تاریخ شفاهی آمریکا را به دست آورد.
آثار پورتلی جایگاه او را بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین مورخان شفاهی معاصر تثبیت کردهاند. وی خود میگوید مهمترین دستاوردش این است که توانسته روایتهای مردمی را مانند پدیدههایی ادبی بررسی کند و عمق معنا و خلاقیت زبانی آنها را تحلیل کند. دیگر پژوهشگران نیز به این نکته اشاره کردهاند که او تاریخ شفاهی را وارد بحثهای دانشگاهی کرده و نشان داده است که این حوزه میتواند سرشار از مفاهیم نظری، ادبی و اجتماعی باشد. برای مثال، مری مارشال کلارک (مورخ تاریخ شفاهی از دانشگاه کلمبیا) معتقد است پورتلی تاریخ شفاهی را از «فرزند ناخوانده تاریخ» به یک ژانر ادبی مستقل و تأثیرگذار تبدیل کرده است. سخنرانیها و مقالات پورتلی بارها تکرار کردهاند که حتی سادهترین روایات مردمی حامل حقایق مهمی درباره هویت جمعی و مبارزات اجتماعی هستند.
به طور کلی، الساندرو پورتلی پژوهشگری همهجانبه است که با ترکیب پژوهشهای علمی و تکیه بر حافظه جمعی سهم بزرگی در شناساندن تجربههای طبقه کارگر و سایر گروههای عادی به جامعه علمی داشته است. آثار او که به چندین زبان ترجمه شدهاند، نشان دادهاند که روایتهای شفاهی میتوانند منبعی غنی برای درک هویت تاریخی و فرهنگی جوامع باشند. نوشتههای پورتلی به ما تذکر میدهد که حتی سادهترین داستانهای مردمی میتوانند حامل پیامها و درسهای تاریخی مهم باشند.
آثار و مقالات مهم به زبان انگلیسی:
They Say in Harlan County: An Oral History. Oxford University Press, 2010.
The Order Has Been Carried Out: History, Memory and Meaning of a Nazi Massacre in Rome. Palgrave Macmillan, 2003.
The Battle of Valle Giulia: Oral History and the Art of Dialogue. University of Wisconsin Press, 1997.
The Text and the Voice: Writing, Speaking and Democracy in American Literature. Columbia University Press, 1994.
The Death of Luigi Trastulli and Other Stories: Form and Meaning in Oral History. SUNY Press, 1991.
"I Can Almost See the Lights of Home: A Field Trip to Harlan County, Kentucky." Journal of Multimedia History, Vol. 2, No. 1 (1999).
همرسانی
مطالب مرتبط
جدیدترین مطالب
15 دیماه در گذر تاریخ
پربازدیدها
پرونده ویژه
شبکههای اجتماعی
نظر شما